Dekarbonizacja to proces redukcji lub eliminacji emisji dwutlenku węgla (CO₂) i innych gazów cieplarnianych. Wdrażanie procesu dekarbonizacji w przemyśle niesie za sobą szereg korzyści, są nimi: ograniczenie emisji, oszczędności kosztów operacyjnych, zwiększenie konkurencyjności czy nawet poprawę warunków pracy pracowników. Najważniejsze jest, aby strategia dekarbonizacyjna była dostosowana do strategii biznesowej firmy. W tym artykule opowiemy Ci jak rozumieć zagadnienia powiązane z ESG i dekarbonizacją, a także – podpowiemy jakie działania warto w tym kontekście wdrożyć.
Co to jest dekarbonizacja?
Tak jak wspomnieliśmy na początku – dekarbonizacja firm to najprościej mówiąc zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Tak naprawdę proces dekarbonizacji może obejmować różnorodne działania. Są nimi m.in.
- przechodzenie na odnawialne źródła energii: zastępowanie paliw kopalnych (węgiel kamienny, ropa, gaz) energią pochodzącą z odnawialnych źródeł, takich jak energia słoneczna, wiatrowa, wodna i geotermalna (ograniczenie emisji i zmniejszenie zmian klimatycznych).
- optymalizacja zużycia energii: zwiększanie efektywności energetycznej w sektorach przemysłu, transportu i budownictwa poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii (np. nowoczesne oprawy LED, sterowanie oświetleniem, modernizacja systemów wentylacyjnych) oraz lepsze zarządzanie zasobami.
- elektryfikacja transportu (dekarbonizacja transportu): rozwijanie i promowanie pojazdów elektrycznych oraz infrastruktury do ich ładowania.
- zarządzanie odpadami: ograniczanie ilości produkowanych odpadów, zwiększenie poziomu recyklingu, co zmniejsza emisje związane z ich przetwarzaniem i składowaniem.
Co to znaczy dekarbonizacja - definicja pojęcia
Gdybyśmy mieli jeszcze dokładniej pochylić się nad pojęciem dekarbonizacji, to musielibyśmy się cofnąć o kilka lat. Bowiem już od wielu lat prowadzone są badania nad emisją dwutlenku węgla – wynika z nich, że jego nadmiar generuje ekstremalne zjawiska pogodowe, m.in. susze.
Idąc tym tropem, dekarbonizacja wymaga restrukturyzacji gospodarki, tj. pozyskiwania energii z wykorzystaniem innych metod i wprowadzenia niezbędnych zmian we wzorcach zachowań i konsumpcji. Sektory, których dotyczy proces zmniejszania emisji to w szczególności energetyka (dekarbonizacja energetyki), przemysł (dekarbonizacja przemysłu) oraz szeroko pojmowane inwestycje budowlane.
Co powinno być uwzględnione w procesie dekarbonizacji gospodarki?
Wiesz już jakie sektory są w szczególności objęte działaniami dekarbonizacyjnymi. Ale co tak naprawdę jest brane pod uwagę w tym procesie, zwłaszcza, gdy chodzi o rynek europejski?
Ważna w tym kontekście jest dyrektywa CSRD (potocznie nazywana ESG), która pojawiła się pod koniec 2022 roku. Dotyczy ona następujących obszarów:
- E – environment,
- S – social
- G – corporate governance.
Część E odpowiada za kwestie środowiskowe, część S – dotyczy kwestii socjalnych i społecznych. Z kolei część G dotyczy ładu korporacyjnego.
Jak widać ESG to tak naprawdę cały zespół wytycznych i regulacji, które mają pomóc firmom nie tylko się zdekarbonizować, bo dekarbonizacja jest tylko tego częścią. Celem jest transformacja i rozpoczęcie działań w sposób zrównoważony.
Ważne jest, że nie mówimy tutaj tylko o środowisku, klimacie czy dekarbonizacji. Mówimy tutaj także o otoczeniu społecznym i o tym jak firmy są prowadzone, czyli o ładzie korporacyjnym. Wszystkie człony tej dyrektywy należy rozumieć jako element całości, które są ze sobą powiązane. Przykładem działania dekarbonizacyjnego może być tutaj modernizacja oświetlenia, która wpływa na:
- zmniejszenie zużycia energii elektrycznej (E)
- warunki pracy (S)
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ O DEKARBONIZACJI W PRZEMYŚLE
Dekarbonizacja w praktyce
Dowiedz się więcej o dekarbonizacji w przemyśle
Dlaczego dekarbonizacja Polski jest tak istotna?
Nie jest tajemnicą, że na węglu oparty jest znaczny procent gospodarki energetycznej. Polska oczywiście w tym temacie znajduje się w czołówce krajów europejskich. Szacuje się, że nawet 80% energii wytwarzanej w naszym kraju pochodzi właśnie z węgla kamiennego i brunatnego, co sprawia, że emisja CO2 do środowiska jest ogromna.
Jeśli dodamy do tego transport, a także ciągłe problemy z recyklingiem odpadów to mamy spory problem. Niestety Polska jest wciąż niechlubnym przykładem tego, że bycie #eko traktuje się jako element strategii firmy, który niekoniecznie przekłada się na działania.
A istota ESG i strategii dekarbonizacji Polski może mieć znaczący wpływ na jakość funkcjonowania polskich przedsiębiorstw i na przyszłość.
Wspomniana dyrektywa CSRD już wchodzi w życie. Na ten moment obowiązek raportowania obejmie duże firmy, mające ponad 500 pracowników i odpowiednie wskaźniki bilansowe. Natomiast w następnym roku (2025 r.) obowiązek ten obejmie również na firmy mające powyżej 250 pracowników i z każdym kolejnym rokiem będzie to dotyczyło coraz to mniejszych firm.
Finalnie działania dekarbonizacyjne obejmą większość firm.
Dekarbonizacja przemysłu i innych sektorów
W pierwszej kolejności dyrektywa obejmuje największe firmy. Czy to oznacza jednak, że mniejsze firmy mogą jeszcze przez 2-3 lata spać spokojnie? Nie do końca.
Joanna Cembrowicz z firmy AdREM, pomagającej w realizacji strategii dekarbonizacji mówi wprost:
Proszę wyobrazić sobie wielką międzynarodową firmę produkującą ciężarówki, która jest już teraz zobowiązana do raportowania ESG. Firma ta będzie musiała określić swój ślad węglowy, a do tego niezbędne będą informacje od dostawców. I nawet jeśli Ci dostawcy nie są i jeszcze długo nie będą objęci oficjalnym obowiązkiem raportowania, to ich Klient, ów producent ciężarówek, któremu dostarczają podzespoły, materiały czy usługi, taki obowiązek na nich narzuci.
Klientami firmy AdREM nie są na ten moment największe firmy (choć mam nadzieję, że będą), ale ich dostawcy. Właśnie w przyszłym tygodniu udaję się do jednego z naszych klientów pod Warszawę, który jest właśnie takim dostawcą z branży automotive. I on wprost mówi: „Nie mam wyboru. Najpierw myślałem, że mam co najmniej dwa lata do czasu objęcia mojej firmy obowiązkiem raportowania, ale dostałem „nakaz” od Klientów: „Określcie swój ślad węglowy, jeśli chcecie dalej dostarczać nam swoje produkty”.
Joanna Cembrowicz
Prezes AdREM PSA
Zatem dekarbonizacja dotyka lub dotknie wszystkich – niezależnie od branży, wielkości firmy czy sektora. Należy mieć na uwadze, że zagadnienia powiązane z dekarbonizacją czy ESG to nie jest problem pani księgowej, to nie jest też problem pana prezesa. To jest problem wszystkich – wszyscy powinni brać w tym udział.
Dlatego warto zabrać się za ten aspekt już teraz, jednak podchodząc do planu dekarbonizacji zdroworozsądkowo. Należy wiedzieć o jakie obszary warto zadbać, a żeby to wiedzieć – trzeba działać wspólnie, wielotorowo.
Jak przeprowadzić dekarbonizację: plan i strategia dla przedsiębiorstw?
Gdy mówimy o strategii dekarbonizacji Polski czy też o dekarbonizacji polskich firm okazuje się, że aż 97% przedsiębiorstw konfrontuje się z tym zagadnieniem. Jednocześnie, badania z 2023 roku pokazują, że aż 70% firm zobowiązanych do dekarbonizacji nie ma jeszcze konkretnego planu na przeprowadzenie procesu.
Źródło: Badanie firmy DUON i Instytutu Keralla Research, sierpień 2023 r.
Pojawia się pytanie – od czego powinna się zacząć dekarbonizacja przedsiębiorstw?
- DANE – działania dekarbonizacyjne powinno zacząć się od zebrania danych. Jednak, aby coś zmierzyć, trzeba wiedzieć co mierzyć.
Trzeba chwilę się zastanowić nad tym, co tak naprawdę w firmie jest problemem, jakie elementy są do analizowania, bo każda firma jest inna. Jeżeli masz do czynienia z firmą produkcyjną, to w zasadzie jest to proste. Albo zużywasz prąd, gaz, może ciepło systemowe, różne tego typu rzeczy. Paliwa w zależności od rodzaju działalności. ~ Joanna Cembrowicz, firma AdREM
WSKAZÓWKA 1: Jeśli posiadasz dane z 2-3 lat wstecz to również je przeanalizuj.
WSKAZÓWKA 2: Dane zestawiaj w skali miesięcznej i rocznej.
2. ANALIZA – po zebraniu danych przejdź do analizy.
Pamiętaj, by do analizy podchodzić strategicznie. Bo jeżeli okaże się, że masz prąd wyłącznie ze źródeł odnawialnych, mimo że on stanowi 80%, to to nie jest Twój problem. Twoim problemem będzie np. kotłownia, która spala węgiel albo nawet gaz. ~ dodaje Joanna Cembrowicz
PLAN – gdy już wiesz co może być elementem planu dekarbonizacji, uporządkuj działania
Gdy już masz obraz z czym należy się zmierzyć, pogrupuj działania od najmniejszych, najprostszych, do najcięższych. Zatem nie zaczynaj od samochodu prezesa za 300 tys., tylko sprawdź, które z działań przyniosą największe zyski. ~ dodaje Joanna Cembrowicz
Dopiero, gdy masz plan na dekarbonizację możesz go integrować ze swoim biznes planem. Możesz również ubiegać się o dotacje unijne, które znajdziesz na rządowej stronie (pod konkretną inwestycję) lub wybierać rozwiązania, które zapewnią Ci szybki zwrot z inwestycji.
WSKAZÓWKA 3: Jednym ze sposobów na szybki zwrot z inwestycji jest modernizacja oświetlenia (nawet w rok). Dodatkowo w okresie gwarancji można na takiej zmianie dwu- lub trzykrotnie zarobić.
Dekarbonizacja - przykłady działań podejmowanych w firmach
Ustalenie priorytetów w planie dekarbonizacji pomaga uniknąć nietrafionych inwestycji.
Przez wiele lat najważniejszym kryterium oceny inwestycji był zwrot z inwestycji i korzyści finansowe. Wraz z nadejściem kryzysów energetycznych doszedł aspekt zużycia energii nie tylko z punktu widzenia redukcji kosztów, ale dostępności energii i utrzymania ciągłości działania w firmach.
Kryzys klimatyczny dołożył trzeci wymiar do oceny inwestycji – skale redukcji emisji gazów cieplarnianych. A raportowanie ESG – także czynniki społeczne w tym na przykład wpływ na dobrostan pracowników.
Joanna Cembrowicz
Prezes AdREM PSA
Oznacza to, że priorytetyzacja inwestycji musi uwzględniać wszystkie te aspekty. Czasami konieczność dokonywania wyboru iest ciekawa. Jednym z moich ulubionych przykładów jest wybór pomiędzy wymianą centrali wentylacyjnej a dociepleniem elewacji w znanym mi budynku. Nakłady finansowe były na podobnym poziomie. W przypadku centrali oczekiwana była znaczna redukcja zużycia prądu, a w przypadku termomodernizacji -redukcja gazu wykorzystywanego przy ogrzewaniu. W przypadku centrali wpływ na emisję był ograniczony, bo firma miała do dyspozycji zielony prąd, w przypadku docieplania emisja spadłaby znacznie, bo gaz zielony nie był. Decyzja wydawała się oczywista, ale doszedł aspekt trzeci – pracownicy narzekali na jakość powietrza, a na temperaturę nie, więc ostatecznie zainwestowano w nowa centralę. To oczywiście przykład żartobliwy, ale całkiem typowy. ~ dodaje Joanna Cembrowicz
Gdy rozmawiamy z klientami na temat modernizacji okazuje się, że nic nie jest tak opłacalne jak oświetlenie. Termomodernizacja, wymiana kotła czy też innego systemu to inwestycje dość kosztowne. Nawet wdrożenie fotowoltaiki nie wystarczy na oświetlenie przedsiębiorstwa. Mam właśnie za sobą wymianę oświetlenia w dwóch wielkich fabrykach. Zwrot nastąpił w 10 miesięcy, fabryka miała 50 tys m2 i została wyposażona w nowoczesne świetlówki, system sterowania i ściemniania. Jak to się stało? Przebadaliśmy dokładnie czas pracy. Okazało się, że było mnóstwo momentów, gdzie prąd był używany na darmo.
Maciej Szott,
Ekspert ds. Efektywności energetycznej
Zalety dekarbonizacji firm - korzyści dla przedsiębiorstwa
Wiesz już czym jest dekarbonizacja, jak powinna wyglądać strategia, a także jakie są przykładowe działania. Czas pomówić o korzyściach dla firm, które wdrażają strategię dekarbonizacji.
KORZYŚCI WAŻNE DLA ŚRODOWISKA
1. Ochrona środowiska naturalnego
Zmniejszenie produkcji dwutlenku węgla i emisji szkodliwych gazów jest korzystne dla celów klimatycznych.
2. Poprawa jakości powietrza
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń poprawia stan powietrza, co ma bezpośredni wpływ na zdrowie publiczne, redukując ryzyko chorób układu oddechowego i krążenia.
KORZYŚCI WAŻNE DLA FIRMY
3. Oszczędności kosztów
Inwestycje w efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii mogą prowadzić do znacznych oszczędności kosztów operacyjnych poprzez zmniejszenie zużycia energii i kosztów paliw (w zakresie produkcji energii).
4. Zwiększenie konkurencyjności
Firmy, które wdrażają strategię dekarbonizacji, często zyskują przewagę konkurencyjną na rynku, zwłaszcza wśród klientów i partnerów biznesowych, którzy cenią zrównoważony rozwój i odpowiedzialność ekologiczną.
5. Dostęp do nowych rynków
Wiele rynków, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, preferuje lub wręcz wymaga od dostawców spełniania określonych standardów środowiskowych.
6. Poprawa wizerunku firmy
Angażowanie się w działania na rzecz ochrony środowiska pozytywnie wpływa na wizerunek firmy, budując jej reputację jako odpowiedzialnego i zrównoważonego przedsiębiorstwa.
7. Zwiększenie atrakcyjności dla inwestorów
Inwestorzy coraz częściej zwracają uwagę na działania związane z ESG. Firmy prowadzące strategię dekarbonizacji mogą przyciągnąć więcej inwestorów, zainteresowanych długoterminowym, zrównoważonym wzrostem.
8. Zgodność z regulacjami
Wprowadzenie strategii dekarbonizacji pomaga firmom w dostosowaniu się do obecnych i przyszłych regulacji dotyczących ochrony środowiska, unikając kar i sankcji związanych z ich niespełnieniem.
9. Innowacyjność i rozwój technologiczny
Proces dekarbonizacji często wymaga wprowadzenia nowych technologii i innowacji, co może stymulować rozwój technologiczny w firmie i poprawić jej ogólną efektywność.
10. Lepsze warunki pracy
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń i poprawa efektywności energetycznej prowadzą do zdrowszego i bardziej komfortowego środowiska pracy, co może zwiększyć satysfakcję i produktywność pracowników.
Strategia dekarbonizacji to inwestycja w przyszłość, która przynosi korzyści zarówno ekonomiczne, jak i społeczne, pomagając firmom rozwijać się w sposób zrównoważony i odpowiedzialny. Pamiętaj o kolejności wdrażanych działań i zaczynaj od tych, które mogą przynieść Ci natychmiastowy efekt. Przeprowadzenie transformacji energetycznej do takich działań właśnie należy. Umów się na bezpłatną konsultację, gdzie przeanalizujemy Twoje koszty i porozmawiamy o możliwych rozwiązaniach.