Oświetlenie magazynu: wymagania, normy, przepisy

Hale magazynowe są miejscami, gdzie naturalne światło najczęściej nie dochodzi (lub dochodzi w niewielkiej ilości). Stąd też pojawia się zapotrzebowanie na inne źródła światła – sztuczne oświetlenie przemysłowe hali. Nie jest jednak tak, że jako właściciele możemy wybrać sobie dowolne lampy magazynowe. Istnieją ścisłe wymagania oświetlenia magazynu (tzw. normy dotyczące oświetlenia), na które składa się m.in. odpowiedni poziom oświetlenia (poziom natężenia oświetlenia), o czym opowiem Ci w tym artykule.

Jakie są częste problemy w oświetleniu hal magazynowych?

Zanim przejdziemy do norm oświetlenia, pomówmy chwilę o wyzwaniach, czy też problemach w oświetleniu hal magazynowych. Będąc projektantem na przestrzeni lat mogłem zaobserwować ich naprawdę sporo. Poniżej przedstawiłem najbardziej popularne problemy oświetlenia, w zależności od, nazwijmy to, wiekowości budynku czy też infrastruktury.

Problemy odnoszące się do modernizacji hali:

stare rozmieszczenie tras oświetleniowych, zupełnie niedopasowane do rozstawienia regałów – to zdecydowany zwycięzca w kategorii „przestarzałe oświetlenie magazynów”. Uwierz mi, naprawdę zdarzają się przypadki, gdzie najemcy dostawiają regały magazynowe na części produkcyjnej, gdzie wiszą oprawy niedostosowane do magazynu (szeroki kąt rozsyłu oprawy, duże odstępy między oprawami). Oczywiście – takie postępowanie znacznie wpływa na komfort i warunki pracy. Po prostu – pracownikom zapewnia się minimalny poziom oświetlenia.

PROTIP: Zderzając się z takim przypadkiem, w LUXON LED proponujemy nowe rozmieszczenie opraw czy też nowe rozwiązania oświetleniowe hali. Oczywiście, gdy Klient naciska na zachowanie obecnych tras oświetleniowych - wówczas próbujemy znaleźć najbardziej optymalne rozwiązanie, zachowując równomierność oświetlenia.

urządzenia techniczne pod sufitem typu nagrzewnice, wentylacja, tryskacze, świetliki – to kolejny problem. Dlaczego? Bo o ile przy nowych inwestycjach często można wprowadzić jakieś poprawki do projektu rozmieszczenia tych urządzeń, o tyle w modernizacjach trzeba unikać tej kolizji.

Problemy odnoszące się do nowego projektu:

Tutaj zdecydowanie wymieniłbym jeden, duży problem – brak określonego zaregałowania hali.

O co konkretnie chodzi? Przykładowo – gdy buduje się nowe Panattoni to rzut hali w materiałach jest pusty.

Co zrobić, czy też co robimy w takim przypadku? Zakładamy równe odstępy między oprawami, aby uzyskać odpowiedni poziom natężenia światła (a nawet jego zapas). Wszystko po to, by po wstawieniu regałów utrzymać normy dotyczące oświetlenia.

PROTIP: Gdy nie znamy dokładnego rozkładu regałów, możemy przeprowadzić symulację w stylu "ile opraw wyjdzie na jednej alejce magazynowej". To pozwoli nam wstępnie określić zakres. Jednak oczywiście finalna ilość opraw będzie uzależniona od ilości regałów.

Wymagane oświetlenie magazynu – o czym należy pamiętać?

jak wykonać pomiar natężenia oświetlenia

Wiesz już z czym najczęściej mierzą się właściciele, decydując się na nowe oświetlenie w magazynie. Zatem czas uderzyć do meritum – jakie są normy dotyczące oświetlenia czy też właściwe warunki oświetleniowe?

Zanim przejdziemy do konkretnych wytycznych, warto wspomnieć o bezpieczeństwie pracownika. W końcu magazyn jest miejscem, gdzie co chwilę ktoś porusza się wózkiem widłowym lub przemierza pieszo alejkami. To przede wszystkim komfort pracowniczy i bezpieczeństwo magazynu powinno wymuszać chęć zmiany oświetlenia. Uważam, że jest to kwestia nie tyle prawna, co etyczna.

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy a oświetlenie w halach magazynowych

Idąc tokiem odpowiednich warunków pracy, warto przytoczyć Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bhp. Są to przepisy dotyczące odpowiednich warunków widzenia oraz podkreślające bezpieczeństwo pracy podczas wykonywanych czynności. Logicznym jest, że przepisy te mają także wpływ na jakość realizowanych działań i ich efektywność. Na wydajność pracy, wydajność magazynu. A jak wiemy – dobra i efektywna praca to zdecydowana korzyść dla pracodawcy.

Co zatem zawiera rozporządzenie? Jakie parametry zostały w nim zawarte?

Do głównych parametrów oświetlenia hal magazynowych zalicza się:

natężenie światła (lx) – to strumień świetlny (inaczej w skrócie „lm”, a więc to, co produkuje oprawa) padający na daną powierzchnię. W tym przypadku normy dotyczące oświetlenia magazynu wynoszą 150 lx na poziomie podłogi.
równomierność światła – ten parametr weryfikuje czy oświetlenie rozkłada się równomiernie, a więc czy pomiędzy oprawami nie ma zacienionych miejsc, a rogi hali są odpowiednio doświetlone.

Zarówno parametr pierwszy (natężenie światła), jak i drugi (równomierność światła) mają wpływ na to jak pracownik szybko, bezpiecznie i komfortowo dostrzega, a także jak wykonuje zadanie wzrokowe.

barwa światła – tak naprawdę możemy wyróżnić trzy odcienie: <3000K (ciepła), 4000K (neutralna), >5000K (zimna).

I ponownie nie – nie jest tak, że jako właściciele możemy wybrać sobie dowolną barwę. Jej wybór zależy od tego, co chcemy oświetlić.

Podam kilka przykładów:

Pieczywo w sklepie – z pewnością oświetlimy barwą ciepłą.

Przejście dla pieszych – barwą zimną.

Magazyn – najczęściej neutralną.

Dlaczego na magazynach stosujemy barwę neutralną? Bo chcemy jak najbardziej oddać światło słoneczne. Wprowadzenie różnych barw na jednym obiekcie powoduje kontrast i jest przydatne tylko wtedy, gdy chcemy coś wyszczególnić.

współczynnik oddawania barwy światła (CRI) – ten parametr jak poprzednik – również odnosi się do światła słonecznego i dla większości sytuacji nie może być on niższy niż CRI80
olśnienie (UGR) – cytując normę: „olśnienie jest doznaniem stworzonym przez jaskrawe obszary w obrębie pola widzenia”. Tak zupełnie szczerze – parametr ten jest czysto subiektywny, jednak został on określony w normie. Dlatego też należy mieć na uwadze takie miejsca jak: jaskrawe powierzchnie, okna, świetliki, oprawy przemysłowe.

WAŻNE: O ile na okna nie mamy wpływu, o tyle oprawy typowo pod magazyn są skonstruowane już pod ograniczenie olśnienia. W projektach Luxon LED najczęściej zawieramy oprawę z wąską soczewką oraz więcej opraw o mniejszej mocy. Z naszej strony, za każdym razem, to profesjonalna ocena oświetlenia i projekt oświetlenia hali.

Zastanawiasz się jakie powinno być oświetlenie miejsc pracy?

Przeczytaj o normach na stanowiskach

Czytam

Oświetlenie stanowiska pracy odgrywa ważną rolę w firmie, jego głównym zadaniem jest zapewnienie komfortu, bezpieczeństwa i higieny pracy. Dowiedź się więcej w naszym artykule o normach i wymaganiach przy oświetleniu stanowiska pracy.

Natężenie oświetlenia w magazynie w normie PN-EN 12464 1

Na oświetlenie miejsc pracy ma wpływ jego natężenie (Em), a także rozkład światła – równomierność (Uo). To one pozwalają zachować doskonałą widoczność w przestrzeni roboczej.

Jak możesz zauważyć poniżej parametry te zostały przedstawione w dość logiczny sposób. Im większego skupienia i precyzyjności wymagają prace wykonywane w danych obszarach, tym poziom natężenia światła powinien być wyższy.

Warto jednak dodać, że według normy mamy dodatkowy parametr natężenia – modified. To parametr, gdzie możemy podnieść natężenie w kilku przypadkach. Z pewnością są nimi sytuacje, gdy

wykonywana praca wymaga większej precyzji czy czasu,

wykonywanej pracy towarzyszy niewielka ilość światła dziennego,

wzrok pracowników jest poniżej normy.

Strefa hali magazynowej	Normy natężenia (EM) i równomierności (Uo)
regał magazynowy- czoło regału	75lx 0,4
strefy automatyczne	75lx 0,4
alejki magazynowe	150lx 0,5
otwarta przestrzń magazynowa (np. pod palety albo składowanie luźniejszych produktów)	200lx 0,4
strefa rozładunku/załadunku	200lx 0,4
strefa wysyłania i pakowania	300lx 0,5
konfiguracja i obsługa	750lx 0,6

PROTIP: W określonych rodzajach działalności przemysłowej wykorzystać można wartości podstawowych parametrów, które zostały zawarte w europejskiej normie PN-EN 12464-1. Ich zastosowanie zdecydowanie zwiększa bezpieczeństwo stanowisk pracy oraz wydajność wzroku ich użytkowników.

Znaczenie barwy światła w halach magazynowych

Co prawda, o barwach już trochę mówiliśmy, ale teraz wejdziemy w szczegół. Bo odpowiedni wygląd barwy światła, w tym:

wysoki wskaźnik charakteryzujący oddawanie barw (Ra)
dostosowana do potrzeb kierunkowość światła,
a także wskaźnik olśnienia

mają za zadanie nie męczyć wzroku pracowników.

Stąd też warto inwestować w lampy magazynowe, dostosowane do indywidualnych wymagań danego stanowiska pracy oraz umożliwiające regulację natężenia oświetlenia.

WAŻNE: Wskaźnik oddawania barw ma szczególne znaczenie w miejscach, gdzie ważna jest jakość wykonywanych prac. W przypadku hal magazynowych jest to stanowisko kontroli. Oświetlenie stanowiska kontroli powinno opiewać w najwyższe CRI i wynosić minimum 80. Wtedy masz pewność, że posiadasz właściwe oświetlenie, spełniające podstawowe wymagania.

Ile powinien wynosić wskaźnik olśnienia na magazynie?

Oprawy Highbay w magazynie wysokiego składowania firmy Kramp - Luxon LED

Kolejnym – i ostatnim już wskaźnikiem zdefiniowanym w PN-EN 12464-1 jest wspomniany już współczynnik UGR. W wielkim skrócie – wysoki wskaźnik olśnienia powoduje ograniczenie widzenia. Dlatego zaleca się jego zminimalizowanie.

WAŻNE: W przypadku stanowisk kontroli jakości współczynnik UGR nie powinien być wyższy niż 22, a dla miejsc składowania może on wynosić maksymalnie 25.

Oświetlenie awaryjne w hali magazynowej

Zbliżając się do końca chciałbym pomówić jeszcze o jednym, istotnym oświetleniu – oświetleniu awaryjnym.

Mówiliśmy już tyle o bezpieczeństwie i właśnie ten rodzaj wpływa na nie istotnie. Zwłaszcza, gdy nastąpi brak zasilania.

Spokojnie – nie będę Cię już tu tym zanudzał 😉 Wszystkie wytyczne dotyczące projektowania tego rodzaju oświetlenia, znajdziesz w normie PN-EN 1838.

Oświetlenie magazynu – wymagania dla opraw w technologii LED

Podstawową utrzymania norm w czasie jest żywotność opraw. Porównaliśmy ten parametr tuby LED z naszą oprawą ULTRA w przykładowym magazynie, który pracuje od poniedziałku do soboty (300 dni w roku) 24h na dobę. Jego roczny czas świecenia to 7200 h, co w 5 lat daje 3600 h świecenia. Jak długo posłużą mu wybrane produkty?

Wartość	Tuba LED	Oprawa Luxon ULTRA
Żywotność w h	20 000	120 000
Żywotność w latach	3 lata	17 lat

Jednak na sam koniec nieco dłużej opowiem Ci o oprawach LED. Bo to istotny aspekt modernizacji, zapewniający szereg korzyści, oczywiście zgodnie z normami. 😉

Dlaczego jest on tak istotny? Bo oprawy świetlne LED, w odróżnieniu od innych źródeł światła, zużywają mniej energii. I jeszcze – niejednokrotnie, charakteryzują się odpornością na uszkodzenia mechaniczne czy też wysokie temperatury albo środki chemiczne.

Poznaj oprawy przemysłowe LED od LUXON.

Zapewniamy doskonałe oświetlenie na magazynach wysokiego składowania, niskiego i otwartego
Oświetlenie przemysłowe hali może być także wyposażone w sterowanie oświetleniem. Wówczas oprawy ledowe przemysłowe są uzbrojone w czujniki światła dziennego, które mierzą ilość światła wpadającego.

Automatyka oświetleniowa to zdecydowana optymalizacja warunków oświetleniowych i zwiększenie korzyści finansowej. Możesz się o tym przekonać, zerkając do naszego case study lub umawiając się na bezpłatną kalkulację oszczędności.