W ostatnich czasach wiele mówi się na temat zapewnienia odpowiedniego mikroklimatu w pomieszczeniach, zarówno tam gdzie przebywają ludzie jak i zwierzęta. W szczególności mamy na myśli temperaturę, oświetlenie, wilgotność względną czy prędkość powietrza, przeciągi. Wśród zwierząt inwentarskich bardzo często bagatelizujemy te parametry, a w szczególności dotyczące światła – zupełnie bezpodstawnie, gdyż są one niezbędne do poprawnego i efektywnego funkcjonowania zwierząt.
Na początek trochę teorii, czyli czym jest światło?
Na każdym kroku spotykamy się z promieniowaniem elektromagnetycznym. Odpowiada ono za wiele aspektów naszego życia, m.in. za przekazywanie ciepła (podczerwień) czy możliwość komunikowania się poprzez telefony komórkowe i radio (fale radiowe). Jest ich więcej, a poszczególne zakresy długości fal elektromagnetycznych mają różne zastosowanie. Częścią tego promieniowania jest także promieniowanie z zakresu widzialnego. Dla nas zawiera się ono w przedziale od 380 do 780 nm, natomiast dla zwierząt może być inne. Wszystko zależy od tego na jaką część widma reaguje oko danego gatunku. Każda istota żywa widzi przedmioty oraz barwy poprzez znajdujące się w oczach receptory nazywane czopkami, które są wrażliwe na różne długości fal. My, ludzie posiadamy trzy rodzaje czopków, dzięki czemu jesteśmy wrażliwi na światło potocznie uznawane za czerwone, niebieskie oraz żółte. W przypadku zwierząt może być ich więcej lub mniej, na przykład kury posiadają ich pięć. Prócz wcześniej wspomnianych trzech, są jeszcze wyposażone w odrębne czopki wrażliwe na światło fioletowe, a także odpowiedzialne za wykrywanie ruchu. Zwierzęta gospodarskie np. bydło, a także psy i koty, zazwyczaj nie potrafią odróżnić czerwieni ze względu na posiadanie przez nich tylko dwóch receptorów. Informację tą wykorzystaliśmy do stworzenia nowej linii opraw Ultima Agro.
Porównanie fal widzialnych dla ludzi i bydła
Światło w hodowli zwierząt
jest szczególnie ważne, kiedy chcesz utrzymać prawidłową równowagę pomiędzy efektywnym rolnictwem, a komfortem zwierząt gospodarczych. Kiedy je odpowiednio dobierzesz przyniesie Tobie oraz zwierzętom wiele korzyści, a w przypadku zastosowania opraw LED – także oszczędności.
Oświetlenie w hodowli bydła i krów mlecznych
Wiemy, że prowadząc chów zwierząt powinieneś bazować na przepisach nie tylko polskich, ale i europejskich. W przypadku produkcji i dostarczania na rynek mleka surowego takim aktem jest Dyrektywa Rady 92/46/EEC z dn. 16 czerwca 1992. Znajdziesz w niej informacje na temat wytycznych dotyczących pomieszczeń, w których odbywa się udój, w szczególności o tym, jak powinny być oświetlone.
Zapewne domyślasz się, że odpowiednie warunki oświetleniowe zwiększają produktywność krów. Przy zapewnieniu im natężenia światła na poziomie 150-200 luxów mogą one zwiększyć produkcję mleka nawet o kilka litrów dziennie. W wielu badaniach znajdziesz informacje, że produkcja mleka będzie największa, gdy Twoje krowy będą aktywne przez 16 godzin na dobę a odpoczywać będą przynajmniej przez 8 godzin. Jak możesz to zrealizować w naszym klimacie, gdzie zimą dzień trwa zaledwie kilka godzin?
Krowy posiadają tylko dwa receptory odpowiedzialne za kolor niebieski i zielony. Dzięki zastosowaniu w oborze oświetlenia LED, które generuje spektrum światła bliskie naturalnemu, możesz odpowiednio stymulować aktywność bydła i ją wydłużyć. Ponadto jest ono bardziej efektywne i oszczędne niż klasyczne oświetlenie.
Twoje prace w gospodarstwie polegają na wielu czynnościach, w związku z tym zapewne zdarza Ci się wykonywanie niektórych prac w nocy, kiedy zwierzęta potrzebują odpoczynku. W tym celu najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie opraw, które zapewnią światło czerwone, niewidzialne dla bydła. Jednakże musisz pamiętać o tym, że nagłe zwiększenie natężenia światła może spowodować dezorientację zwierząt, dlatego system jego regulacji będzie bardzo pożądany.
Nowoczesne oświetlenie pozwoli zaoszczędzić Ci energię oraz da możliwość stymulowania warunków aktywności i odpoczynku bydła
Oświetlenie do trzody chlewnej
Odpowiednie oświetlenie, jego czas trwania oraz natężenie jest bardzo istotne w przypadku hodowli świń. Minimalne wymagania, które powinieneś zapewnić w chlewni obejmuje oświetlenie zwierząt przynajmniej przez 8 godzin dziennie światłem o natężeniu ponad 40 luxów. Jest to istotne w szczególności z uwagi na cykl płciowy loch. Jak wiesz, zbyt ciemne pomieszczenie może spowodować jego rozregulowanie, co niekorzystnie wpłynie na rozród. Gdy w okolicy czasu rui oraz w pierwszych trzech tygodniach ciąży wydłużysz dzień świetlny do 16 godzin z natężeniem 200-250 luxów zdecydowanie poprawisz użytkowość rozpłodową loch.
Odpowiednie oświetlenie jest także istotne dla jakości nasienia knurów. Osiągniesz najlepsze efekty, gdy przez 10-12 godzin dziennie będziesz stosował ich oświetlenie na poziomie 360 luxów.
Także młode osobniki są narażone na nieprawidłowy wzrost, gdy światło, które im zapewniasz jest nieodpowiednie. Kiedy będziesz oświetlał warchlaki oraz tuczniki przez większą niż minimalna ilość czasu, ich wzrost oraz tuczenie może przynieść zdecydowanie lepsze efekty. Dlatego w tym przypadku, odpowiednie będzie, gdy zastosujesz oświetlenie przewyższające wymagane minimalne 40 luxów. Ponadto badania wykazały, że jeśli wykorzystasz w chlewni oświetlenie led, które generuje światło niebieskie, zwierzęta będą chętniej sięgać po paszę. W takich budynkach możesz zastosować chłodniejszą temperaturę barwową oświetlenia.
Odpowiednio dobrane oświetlenie niesie za sobą wiele korzyści, które przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania zwierząt
Oświetlenie w hodowli drobiu
Ptactwo w szczególności wrażliwe jest na światło, dlatego musisz dokładnie zaplanować oświetlenie w kurniku. W przypadku kur znaczenie ma zarówno natężenie, barwa światła jak i czas naświetlania. To nimi możesz regulować procesy biologiczne, a co za tym idzie efektywnie wykorzystać cykl dobowy zwierząt. Z uwagi na wyostrzony wzrok, kury i kurczęta zauważają migotanie światła. Dlatego także w tym przypadku zastosowanie oświetlenia LED o minimalnym flickeringu jest zalecane i przyniesie Ci więcej korzyści.
Flickering – tętnienie światła (light flicker), obok rozkładu widmowego oświetlenia i jego natężenia, jest jednym z czynników mających wpływ na komfort widzenia przy oświetleniu stanowiska pracy. Tętnienie oświetlenia to szybkie, periodyczne zmiany natężenia światła. W typowych warunkach większość ludzi nie jest w stanie zobaczyć tętnienia światła o częstotliwości powyżej 80 Hz, którą uznaje się za częstotliwość graniczną dla oświetlenia LED.
Ważne jest, by światło w kurniku charakteryzowało się wysoką równomiernością, co uzyskasz dzięki odpowiedniemu zaprojektowaniu systemu oświetlenia. Jest to bardzo istotne, gdyż kury mają tendencję do kumulowania się i zadeptywania w miejscach o większym natężeniu światła.
Dzięki systemowi opraw w technologii LED masz także możliwość kontroli innych niewłaściwych zachowań zwierząt. Jak poprzez sterowanie światłem wpłyniesz na zachowanie kur w kurniku? Musisz pamiętać, że kury posiadają więcej receptorów wzroku niż ludzie i widzą w większym zakresie niż my. Ponadto każda barwa światła inaczej wpływa na ich fizjologię. Jeśli zmagasz się z aktami kanibalizmu oraz nadmiernym dziobaniem w kurniku, to zastosowanie fotostymulacji światłem czerwonym obniży ich występowanie. Natomiast kiedy planujesz wykonać prace w kurniku nie chcąc powodować popłochu wśród zwierząt, zastosuj uspokajające i niewidoczne dla nich niebieskie bądź fioletowe światło.
Światło czerwone obniża agresje wśród kur oraz sprzyja tuczeniu kurcząt. Barwa biała pozwala na przyspieszenie wzrostu u kurcząt.
Zdecydowanie lepsze wyniki produkcyjne w przypadku kur niosek uzyskasz stosując światło o barwie czerwonej lub pomarańczowo-czerwonej, przy czym jednocześnie możesz zaoszczędzić na ilości spożywanej przez nie paszy.
Jak widzisz, istotne jest sterowanie barwą oraz natężeniem światła w kurniku. Oświetlenie w technologii LED da Ci tę możliwość.
Prawidłowe oświetlenie w różnych etapach wzrostu kur
|
Program do szybkiego rozpoczęcia produkcji jaj |
|||||
|
Wiek |
Natężenie |
Światło (godziny) |
Opis procesu |
||
|
Ilość ogółem |
ON |
OFF |
|||
|
1-2 (dzień) |
20-40 |
24 |
24 |
0 |
Odzyskiwanie równowagi biologicznej zwierząt |
|
3-6 (dzień) |
20-30 |
16 |
4 |
2 |
Rozpoczęcie procesu sterowania oświetleniem - cykl aktywności i snu Najbardziej wymagający pod względem natężenia i czasu oświetlania jest pierwszy tydzień życia kurcząt. Aby kurczęta jak najszybciej wróciły do równowagi biologicznej w gospodarstwie powinieneś je oświetlać światłem o natężeniu około 40 luxów przez dwa kolejne dni 24h/dobę, w ten sposób zapewnisz im wydłużony czas na jedzenie i picie. W kolejnych dniach zacznij proces sterowania oświetleniem, żeby regulować procesy aktywności i snu kurcząt. W tym celu zalecamy zastosowanie przerywanego programu świetlnego, 4h snu 2h aktywności (włączaj/wyłączaj oświetlenie). |
|
2 |
10-20 |
14 |
3,5 |
2,5 |
Redukcja czasu oświetlenia i zmniejszanie natężenia światła |
|
3 |
10-20 |
13 |
3,25 |
2,75 |
|
|
4 |
4-6 |
12 |
3 |
3 |
|
|
5 |
4-6 |
11 |
2,75 |
3,25 |
|
|
6 |
4-6 |
10 |
2,5 |
3,5 |
|
|
7 |
4-6 |
9 |
2,25 |
3,75 |
|
|
8 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
Okres wzrostu Odchów kurcząt określany jest na czas między 8-mym a 18-stym tygodniem ich życia. W tym okresie najlepiej sprawdzi się światło o małym natężeniu 4-6 luxów stosowane przez 8h dziennie w cyklu zmianowym (2h aktywnośći, 4h snu). |
|
9 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
10 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
11 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
12 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
13 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
14 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
15 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
16 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
17 |
4-6 |
8 |
2 |
4 |
|
|
18 |
10-15 |
8 |
2 |
4 |
|
|
19 |
10-15 |
9 |
2,25 |
3,75 |
Stymulacja poprzez wydłużanie dnia świetlnego W kolejnych tygodniach, kiedy kury zaczynają dojrzewać, możesz zacząć wydłużać im dzień świetlny oraz zwiększyć natężenie światła do około 15 luxów. W ten sposób przygotujesz zwierzęta do okresu nieśności. |
|
20 |
10-15 |
10 |
2,5 |
3,5 |
|
|
21 |
10-15 |
11 |
2,75 |
3,25 |
|
|
22 |
10-15 |
12 |
3 |
3 |
|
|
23 |
10-15 |
13 |
3,25 |
2,75 |
|
|
24 |
10-15 |
14 |
3,5 |
2,5 |
Czas nośności (nie można skracać długości dnia świetlnego) W 24/25-tym tygodniu Twoje kury powinny wejść w czas nieśności. Natężenie światła możesz pozostawić na poziomie 15 luxów, a dzień świetlny wydłużyć do 14 godzin. Taka stymulacja światłem powinna zapewnić Ci najlepsze wyniki produkcji. Pamiętaj jednak, że w okresie nieśności kur nie jest wskazane skracanie dnia świetlnego. |
|
25 |
10-15 |
14 |
3,5 |
2,5 |
|
Prawidłowe oświetlenie przy produkcji jaj
Czy oświetlenie LED będzie odpowiednie do budynków inwentarskich?
Zyskasz wiele korzyści, kiedy zastosujesz oświetlenie LED w swoim gospodarstwie rolnym. Dzięki niemu będziesz miał możliwość sterowania światłem, dlatego idealnie nadaje się do obór, chlewów czy kurników. Ponadto ich instalacja da Ci wymierne oszczędności energii, które mogą sięgać nawet 80%.
Pamiętaj także, że oprawy, zastosowane w budynkach inwentarskich powinny być odporne na wysokie temperatury, gdyż młode zwierzęta w trakcie wychowu wymagają wyższych temperatur, dlatego jest to takie istotne. Ponadto, zastosowane przez Ciebie oprawy powinny się charakteryzować odpowiednim stopniem szczelności IP, z uwagi na podwyższoną wilgotność oraz inne związki lotne znajdujące się w powietrzu.
Podsumowując…
Jak widzisz, oświetlenie w hodowli zwierząt odgrywa bardzo dużą rolę. Nowoczesne rolnictwo wymaga indywidualnego podejścia do każdego rodzaju chowu, w szczególności do wykonania instalacji oświetleniowej. Nasi projektanci przeprowadzą Cię przez całą ścieżkę projektowania systemu oświetleniowego, co zapewni Ci stworzenie efektywnego systemu odpowiadającego potrzebom Twoim i Twojego gospodarstwa.
Barwa naturalna: 150-200 lx
Barwa czerwona do celów inspekcyjnych
Barwa naturalna: 20-40 lx
Barwa czerwona, po konsultacji z weterynarzem
Barwa naturalna: 40-400 lx
Barwa czerwona do celów inspekcyjnych
Ogólne wytyczne dla wymienionych gatunków
|
Rodzaj hodowli |
Czynność |
Parametry oświetlenia |
|
|
Bydło |
Aktywność: minimum 16h |
około 200lx - barwa naturalna |
|
|
Odpoczynek: do 8h |
Światło czerwone - inspekcyjne |
||
|
Trzoda chlewna |
Wartość minimalna dla gatunku |
Aktywność: minimum 8h |
około 40lx |
|
Lochy w trakcie rui do 3-go tygodnia ciąży |
Aktywność: do 16h |
200-250lx |
|
|
Knury |
Aktywność: 10-12h |
300-400lx |
|
|
Tuczki i warchlaki |
Aktywność: minimum 8h |
natężenie powyżej minimalnego (>40lx) - barwa chłodna (proponowane 5000K) |
|
|
Drób |
Wysoka zawartość składowych niebieskich i fioletowych w widmie światła - działanie uspokajające. Światło czerwone - obniża agresję i sprzyja tuczeniu drobiu |
minimum 20lx o wysokiej równomierności |
|
|
Pisklęta |
Aktywność:22-23h |
zakres 30-40lx |
|
Prawidłowe oświetlenie dla poszczególnych gatunków zwierząt hodowlanych
Pamiętaj by skontaktować się z lekarzem weterynarii w ramach ustalenia poziomów natężenia światła w swoim gospodarstwie, zbyt wysokie lub zbyt niskie natężenie światła, może przynieść negatywne skutki
Zobacz pozostałe artykuły
Modernizacja Luxon dla Swiss Krono najlepszą inwestycją oświetleniową 2023
Już drugi rok z rzędu zgarniamy nagrodę na Najlepszą Inwestycję Oświetleniową. W tym roku do konkursu zgłosiliśmy modernizację oświetlenia, którą zrealizowaliśmy dla zakładu produkcyjnego Swiss Krono.
Czym jest olśnienie przykre?
Każdy z nas niejednokrotnie doświadczył rażącego światła, które w praktyce nazywane jest olśnieniem przykrym. Nazywany potocznie efekt olśnienia wpływa niekorzystnie na narząd wzroku ograniczając stopień widzenia i zdolności rozpoznawania.
Masz dodatkowe pytania?
Zapytaj naszego eksperta